به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از فرهنگستان علوم، نشست تاریخ علم با حضور دکتر مخبر دزفولی رئیس فرهنگستان علوم و دکتر حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار شد.
محمدرضا مخبردزفولی، رئیس فرهنگستان علوم، در این نشست تاکید کرد: تاریخ علم امروز یک موضوع جهانی است و نه تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشورهای دیگر نیز به این حوزه پرداخته می‌شود.
وی به برنامه‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران اشاره کرد که دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری تاریخ پزشکی را برگزار می‌کند و همچنین در حال حاضر دوره دکتری تاریخ پزشکی ارائه می‌دهد.
رئیس فرهنگستان علوم همچنین بیان کرد: تاریخ علم نه تنها از نظر تخصصی یک رشته است، بلکه از جنبه ذوقی و ارتباطی با دیگر علوم نیز اهمیت دارد.
وی در ادامه به دکتر تاجبخش اشاره کرد و گفت: دکتر تاجبخش عمری را به تحقیق در تاریخ پزشکی، دامپزشکی و داروسازی اختصاص داده است و بعد از مرحوم آقای نجم‌آبادی، هیچ‌کس مانند دکتر تاجبخش در تاریخ پزشکی کار نکرده است.
وی همچنین به پروژه‌های مهم دکتر تاجبخش مانند تصحیح کتاب ذخیره خوارزمشاهی و دیگر آثار اشاره کرد و گفت: دکتر تاجبخش در تصحیح این آثار و به ویژه نسخه‌های معتبر، نقش بزرگی ایفا کرده است.
تاریخ علم و اهمیت تصحیح متون قدیمی در علوم پزشکی
مخبردزفولی، در ادامه سخنان خود درباره تاریخ علم و اهمیت تصحیح متون قدیمی اظهار داشت: سید اسماعیل جرجانی اولین کتاب پزشکی را به زبان فارسی نوشته است. این کتاب باید در اختیار بسیاری قرار گیرد، اما نسخه‌های موجود از آن متعلق به قرون پنجم و ششم هجری بوده و دارای مشکلات زیادی مانند نداشتن نقطه‌گذاری است. برای خواندن چنین متنی، فرد باید دوره‌ای آموزشی را پشت سر بگذارد.
وی افزود: من خودم این دوره را با دکتر تاجبخش گذراندم و به ایشان گفتم که شما که می‌توانید این متون را بخوانید، بیایید و تصحیح این کتاب‌ها را انجام دهید. ایشان سه سال وقت صرف کردند و تصحیح کتاب را به پایان رساندند. برای این کار، نسخه‌هایی از کتابخانه‌های وین و دانشگاه تهران مورد بررسی قرار گرفت. همچنین دکتر تاجبخش به مشکلات بینایی خود اشاره کردند و گفتند که برای تصحیح این متون، چشمانشان تحت فشار زیادی قرار گرفته است.
وی همچنین به دیگر آثار جرجانی اشاره کرد و گفت: در کنار «ذخیره خوارزمشاهی»، جرجانی کتاب دیگری به نام «الاغراض» نیز دارد که در آن به بیماری‌های مختلف پرداخته شده است. دکتر تاجبخش علاوه بر تصحیح این اثر، فرهنگ‌لغت خاصی به نام «فرهنگ الاغراض» نیز تهیه کرد. این متون هنوز هم می‌توانند برای ما مفید باشند، گرچه معیارهای آنها با معیارهای امروزی تفاوت دارند.
مخبردزفولی افزود: تاریخ علم یک موضوع جذاب است که نه تنها برای دانشمندان رشته‌های مختلف، بلکه برای متخصصان تاریخ علم نیز اهمیت دارد. این رشته تخصصی برای کسانی که به طور ویژه در این حوزه فعالیت می‌کنند، ضروری است. همانطور که دکتر نصر اشاره کرده‌اند، دیدگاهی جامع و حکمت‌مندانه در زمینه علم وجود دارد که می‌تواند به درک بهتر علوم و تاریخ آن کمک کند.
اهمیت راه‌اندازی کمیسیون تاریخ علم و پیوند آن با تمدن اسلامی
مخبردزفولی در ادامه سخنان خود به موضوع علوم انتزاعی اشاره کرد و گفت: راه‌اندازی کمیسیونی یا شورایی به نام «تاریخ علم» در فرهنگستان علوم ایران بسیار ضروری است.
مخبردزفولی از اعضای کمیته خواست که این ایده‌ها را به طور منسجم درآورده و اجزا و ماموریت‌های مشخصی برای آن تعریف کنند.
وی افزود: پس از تهیه این پیشنهاد، می‌توانیم آن را در معرض مشارکت دیگران قرار دهیم و در صورت نیاز، به شورای علمی فرهنگستان ارائه داده و پشتیبانی لازم را از آن به عمل آوریم.
تاریخ علم در ایران باید در قالب برنامه‌های جامع و سازمان‌یافته پیش رود
غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در این نشست به بررسی وضعیت تاریخ علم در ایران پرداخت و تأکید کرد که شناخت وضعیت کنونی تاریخ علم در کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. وی اظهار داشت که کوشش‌های تاریخ‌نگاری علمی در ایران از دوره قاجار و به ویژه در دوران رضا شاه آغاز شده و در ابتدا بیشتر جنبه فردی داشته است.
وی به تلاش‌های افرادی مانند مرحوم دکتر مصاحب، که به تصحیح آثار ریاضی خیام پرداخته بود، اشاره کرد و گفت که این دستاوردها در زمان خود بی‌نظیر بود.
وی ادامه داد که بعد از انقلاب اسلامی، این تلاش‌های فردی به تأسیس موسسات و نهادهایی منجر شده است که به صورت سازمان‌یافته در حوزه تاریخ علم فعال هستند.
حدادعادل همچنین به اهمیت توجه به تاریخ علم و تشکیل برنامه‌های جامع و هدفمند در این زمینه تأکید کرد.
نظر شما